Hebreeuwse Alfabet

Het Hebreeuws en het Jiddish gebruiken een ander alfabet dan het Nederlands. Hieronder staan de Hebreeuwse letters afgebeeld, in Hebreeuwse alfabetische volgorde. Let op: het Hebreeuws wordt van rechts naar links geschreven, in plaats van het Nederlands dat van links naar rechts geschreven wordt. Dus de Alef is de eerste letter van het Hebreeuwse alfabet en de Tav is de laatste. 

Letters van het Alefbeet

De Ch wordt uitgesproken als in „lachen” en de G in het Duitse of Engelse woord „Gold” of als in het Franse woord Grand.

Sommige letters komen in twee versies voor: de letters. Kaf, Mem, Noen, Pee and Tsade worden anders geschreven als zij op het eind van een woord voorkomen.  De letter aan het eind van het woord wordt Sluit Chaf, Sluit Mem, etc. genoemd. De linker letter is de sluit-versie van de letter. In alle gevallen, behalve de Sluit Mem, heeft de de sluit-versie een lange staart.

Klinkers en Punten

Zoals de meeste Semitische talen heeft het Hebreeuwse alfabet geen klinkers. Mensen die de taal vloeiend kennen, hebben geen klinkers nodig om Hebreeuws te lezen en de meeste geschriften in het Hebreeuws in Israël worden zonder klinkers geschreven.

Maar naar mate de kennins van het Hebreeuws verminderde, met name nadat de Romeinen de Joden uit Israël verdreven hadden, zagen de rabbijnen  de noodzaak in voor hulpmid-delen voor de uitspraak, en zo ontwikkelden zij een systeem van punten en streepjes, nikkoed (punctuatie) genoemd. Deze punten en strepen worden boven, in en onder de letters geschreven, op een manier die de spatiëring van de lijn niet beïnvloed. Tekst met deze punctuatie wordt menoekad genoemd.

De meeste nikkoed wordt ge-bruikt om klinkers aan te duiden. De tabel rechts illus-treert de klinkerpun-ten, samen met hun uit-spraak. De aange-geven uitspraak is een benadering. De klankpunten zijn aangegeven in blauw. De letter Alef, in rood, is ge-bruikt om de positie van de punten ten opzichte van de mede-klinkers aan te geven. De blauwe letters zijn tech-nisch gezien con-sonanten, maar func-tioneren als klinkers.

אַ a, als in bak אָ a, als in vader אֵי of אֵ ei, tussen ei in wei en ee in been אֶ e, als in met אִי   of אִ i, als in wip of  ie als in tien אֹ of  וֹ o, als in bok, of  oo als in boom אֻ  of  וּ oe, als in koe אְ Soms niet uitgesproken, soms als “stomme e” in lopen אֲ Tussen a van bak en “stomme e” אֳ Tussen o van bok en “stomme e” אֱ Tussen e van met en “stomme e”

Er zijn ook nog andere punten (nekoedot) die een andere functie hebben:

De punt in het midden van  sommige letters wordt een dageesj genoemd. Hij kan in bijna iedere Hebreeuwse letter voorkomen, behalve in de א, in de ח in de ע en in de ר. Bij de meeste letters heeft de dageesj geen effect op de uitspraak; het geeft alleen een splitsing in lettergrepen aan, zodat de letter zowel aan het eind van de ene als aan het beginnen van de volgende lettergreep wordt uitgesproken. In feite dus als een verdubbeling van de letter, na een korte klank. Bij de letters  Beet, Kaf and Pee geeft de dageesj een verandering in de uitspraak weer, zoals in de tabel hierboven is weergegeven. In de Asjkenazische uitspraak wordt de Tav zonder dageesj als een ‘S’ uitgesproken; met een dageesj als een ‘T’.

De ‘Wav’ is gewoonlijk een medeklinker, uitgesproken als ‘w’ maar soms gepunctueerd als ‘oe’ als in ‘voedsel’ en soms als ‘oo’, als in boom of als ‘o’ in bok.

De Sjien wordt uitgesproken als ‘sj’ wanneer hij een punt rechts boven heeft, en als ‘s’ wanneer de punt links boven de letter staat.

Rechts staat een voorbeeld van gepunctueerde tekst. De nikkoed is blauw afgebeeld. Deze zin wordt in het moderne Hebreeuws uit gesproken als: W^eahavtah l^ere'achha kamocha. (En je zult je naaste liefhebben als jezelf. Leviticus 19:18).

Lettertypes

Het hierboven geïllustreerde lettertype is het meest gebruikte in Hebreeuwse boeken. Het wordt wel blokschrift of Assyrisch schrift genoemd.

Voor tora-rollen, tefillien en mezoezot, wordt een speciaal schrift gebruikt met „kroontjes” op sommige  letters.  Dit lettertype wordt STA"M genoemd, een afkorting van „Sifrei Tora, Tefillien en Mezoezot.”

Nevenstaand schrift wordt gebruikt voor modern handschrift; het is het beste te vergelij-ken met het cursief, aan elkaar geschreven hand-schrift van het westerse alfabet.

Een andere schrift wordt gebruikt om onderscheid te maken tussen de hoofdtekst en het commentaar op de tekst. Dit schrift is bekend onder de naam „Rasji-schrift”, naar de grote geleerde Rasji, bekend om  zijn commentaar op de  Tora en de Talmoed. Hier-naast een voorbeeld van dit Rasji Schrift.

Transliteratie

Het proces van het schrijven van Hebreeuwse woorden in Romaanse (Nederlandse) letters staat bekend als Transliteratie. Er bestaan geen eenduidige regels voor, hetgeen o.a. komt doordat de Romaanse letters in verschillende talen anders uitgesproken worden en het Hebeeuws ook door verschillende Joodse bevolkingsgroepen verschillend wordt uitge-sproken. Het gevolg is dat hetzelfde woord vaak verschillend gespeld wordt. Zij wordt het Joodse feest van het licht (in het Hebreeuws, Chet-Noen-Kaf-Hee) gespeld: Chanukah, Chanukkah, Hanuka, Chanoeka, Channoeka, Channoekah of Chanoekah en op vele andere interessante manieren. Iedere spelling is legitiem, gebaseerd op fonetische en orthografische basis; geen enkele is juist of fout.

Numerieke Waarden

Iedere letter in het Hebreeuwse alfabet heeft een numerieke waarde. Deze waarden kunnen gebruikt worden om getallen mee te schrijven, op de wijze zoals de Romeinen dat deden met hun letters (I, V, X, L, C, M). De tabel hier-naast toont iedere letter met zijn numerie-ke waarde.  Merk op dat de sluitletters dezelfde waarde hebben als hun broertje.

De getalswaarde van een woord wordt bepaald door de waarden van de letters bij elkaar op te tellen. Zo heeft ieder Hebreeuws woord tevens een getals-waarde. Dat noemt men de Gematria van het woord.

In de Joodse mystiek wordt hier bijzondere betekenis aan gegeven. Zo heeft bijvoorbeeld het Hebreeuwse woord Chai, geschreven Chet-Jod, dat „leven” betekent, de getalswaarde van 18 (zie tabel). Het getal 18 wordt daarom geassocieerd met „het leven” en bij donaties voor liefdadigheid worden daarom vaak bedragen gegeven die een veelvoud zijn van 18.