|
|||||||
|
|||||||
|
|||||||
ãó îã\á åàéï ùåúéï îéí áôðé øáéí In het openbaar water drinken DeTora verfijnt zijn lerners, die ijverig dag en nacht studeren, om de meest verheven niveau’s te bereiken. Wij weten dit en deze week kunnen wij dit ook leren van onze Gemara. Rav Aba, de zoon van Rav Chia bar Aba doet een heel speciale uitspraak: „Men hoort geen water te drinken in het openbaar.” Rasji zegt daarover (beg.w. Weëin sjotien majiem): „Omdat een talmid chacham tsnoea’ – bescheiden – hoort te zijn met eten en drinken.” Daaruit leren we dus dat dit gedrag talmidei chachamiem beschrijft, wier zielen verfijnd worden en bescheidenheid siert hen. Echter, de poskiem kwamen niet tot overeenstemming over de dranken waarvoor dit geldt. Dat meningsverschil komt voort uit de Tasafot (beg.w. Weëin sjotien majiem), die een vraag stellen op grond van de Gemara in Pesachiem 86b, waar verteld wordt over een Amora die in het openbaar iets dronk. De Tosafot stellen een antwoord voor en wij citeren hen, om het meningsverschil tussen de poskiem beter te begrijpen: „Dat geldt voor tijdens een maaltijd… en in hilchot derech erets staat dat hij in het openbaar zijn hoofd moet afwenden als hij water drinkt. Het schijnt dat zij water noemen, omdat normaliter alleen iemand die dorst heeft water drinkt maar overigens drinken mensen gezamelijk (en een talmid chacham mag dat ook).” Magen Awraham zegt (O.Ch. 170) dat een talmid chacham altijd in bescheidenheid moet drinken, en zijn gezicht moet afwenden, behalve wanneer hij iets anders dan water drinkt tijdens een maaltijd. Echter volgens Elia Rabba (ibid) bedoelen de Tosafot dat het speciale gedrag van talmidei chachamiem alleen geldt voor het drinken van water als dat niet tijdens een maaltijd is. Met andere woorden, het is overal normaal dat mensen gezamelijk eten en wijn en andere dranken drinken. Het meningsverschil betreft water tijdens een maaltijd. De Elia Rabba beslist soepel, dat een talmid chacham slechts bescheidenheid moet betrachten als hij in het openbaar alleen water drinkt (zie ibid, waar hij een bron uit Piskei Tosafot citeert en zie ook Sja’arei Tesjoewa n.4). Een vroege gaon, Rav Ja’akov Jehoeda Oisj uit Praag schreeft aantekeningen bij Elia Rabba (recent gedrukt in de Zichron Aharon uitgaven van de Levoesj) en hij biedt een schitterend bewijs uit Rasji voor Elia Raba, dat alleen het drinken van water buiten een maaltijd verboden is. De Gemara in Sjewoe’ot 40a vertelt dat Reisj Lakisj eens verhinderd was om te antwoorden op wat Rav Jochanan zei, omdat hij op dat moment iets dronk. Rasji voegt daaraan toe dat hij water dronk in het beit hamidrasj. Hoe wist Rasji dat Reisj Lakisj water dronk? De enige mogelijkheid was dat Rasji het moeilijk vond om te begrijpen waarom het drinken Reisj Lakisj hem verhinderde te horen wat Rav Jochanan gezegd had. We moeten wel concluderen dat de reden was dat hij zich bescheiden afwendde toen hij iets dronk. Daarom concludeert Rasji dat hij water dronk, in overeenkomst met de mening van Elia Raba, dat een talmid chacham zich moet afwenden wanneer hij buiten een maaltijd om water drinkt. Voor wat betreft de halacha schrijft Birkei Joseef (ibid) dat dit alleen van toepassing is voor slechts een klein aantal individuen in iedere generatie (overeenkomstig de mening van Rabbeinoe Tam en Tosafot). Echter, de Misjna Beroera schrijft eenvoudig (ibid 13): „Het is geen net gedrag van een talmid chacham om te drinken…” en hij noemt beide voornoemde meningen maar hij zegt er niet bij dat dit alleen geldt voor speciale mensen. ãó îå\à ôèø øçí Het lossen van een eerstgeborene in geval van twijfel Een lid van onze beit hamidrasj vertelde ons over een interessant advies dat hij gehoord had van een talmid chacham betreffende een voorval, waar er twijfel bestaat of een zoon als eerstgeborene gelost moet worden of niet, waarbij het verboden is om de beracha voluit te zeggen met de Sjeem Hasjem, omdat het een beracha lewatala kan zijn. Wanneer iemand Gemara of halachot aan kinderen leert, moet hij hen de berachot voluit leren, inclusief de Naam van Hasjem, omdat het een grote mitswa is om hen te onderwijzen en op te leiden in Tora en tot vrees voor de Hemel (zie Sjoelchan Aroech O.Ch. 215:3 en Misjna Beroera ibid). Daarom kunnen wij de vader adviseren om een aantal kinderen bij elkaar te verzamelen en hen de volgende halacha te leren (Sjoelchan Aroech J.D. 305:10): „Wanneer hij het losgeld aan de kohen geeft, zegt hij ‘…die ons geheiligd heeft met Zijn geboden en ons geboden heeft betreffende de lossing van een zoon’ en dan zegt hij de beracha ‘sjehechjanoe…’” en terwijl hij de beracha voluit zegt om het hen te leren, heeft hij in gedachten, dat wanneer hij de mitswa van pidjon habèn uitvoert, de beracha voor de mitswa dient. Sommigen twijfelen over dit advies omdat deze toestemming om berachot aan kinderen te leren met de volledige Naam van Hasjem alleen geldt voor die berachot die de kinderen nodig hebben terwijl zij nog kind zijn, zoals berachot voor voedsel e.d., maar de beracha voor pidjon habèn kunnen zij zelf naar behoren leren wanneer zij volwassen zijn.
|